عطسه و سرفه بعد از جراحی بینی یکی از دغدغه‌های رایج در دوران نقاهت پس از رینوپلاستی است. بسیاری از افرادی که عمل بینی انجام داده‌اند، به‌خصوص در هفته‌های اول، نگران هستند که عطسه یا سرفه ناگهانی به نتیجه جراحی آسیب بزند یا باعث جابجایی ساختارهای تازه ترمیم شده شود. این نگرانی کاملاً طبیعی است، زیرا ناحیه بینی پس از جراحی حساس و متورم است و هرگونه فشار ناگهانی، اگر کنترل نشود، ممکن است باعث بروز مشکلاتی شود. در این مقاله به بررسی جامع و دقیق اثرات عطسه و سرفه بعد از عمل بینی، راهکارهای پیشگیری، و مراقبت‌های لازم می‌پردازیم.
چرا عطسه و سرفه بعد از جراحی بینی مهم است؟
در روزها و هفته‌های نخست بعد از عمل بینی، بافت‌ها در حال ترمیم و شکل‌گیری هستند. هرگونه فشاری که از داخل به بینی وارد شود، مانند فشار ناشی از عطسه یا سرفه شدید، می‌تواند به تورم، خونریزی بعد از عمل بینی، جابجایی گچ یا قالب بینی، و حتی تغییر در نتیجه نهایی جراحی منجر شود. همچنین عطسه، به دلیل ایجاد ارتعاش ناگهانی در حفره‌های بینی و سینوس‌ها، احتمال پارگی بخیه یا باز شدن رگ‌های سطحی را بیشتر می‌کند.
سرفه نیز از طریق ایجاد فشار داخل قفسه سینه و سینوس‌ها، ممکن است به خونریزی یا افزایش درد بینجامد، به‌ویژه اگر فرد سابقه آلرژی یا مشکلات تنفسی داشته باشد. به همین دلیل، پزشکان تأکید دارند که عطسه و سرفه بعد از جراحی بینی باید با احتیاط کنترل شود و حتی‌الامکان کاهش یابد.
برای اطلاعات بیشتر و مشورت با یکی از برجسته ترین پزشکان و جراحان کرج دکتر موسی علی احمدی با شماره زیر تماس بگیرید.
چه عواملی باعث عطسه و سرفه پس از عمل بینی می‌شوند؟
برخی بیماران حتی اگر پیش از جراحی هم علائم تنفسی نداشته باشند، ممکن است پس از عمل دچار عطسه یا سرفه شوند. دلایل رایج این موضوع عبارت‌اند از:
- تحریک مخاط بینی در اثر استفاده از ابزارهای جراحی یا بخیه‌ها
- خشکی بیش از حد مخاط به دلیل مصرف داروهای بی‌حسی یا بیهوشی
- استفاده از داروهای خاص که ممکن است اثر تحریکی روی حلق یا بینی داشته باشند
- وجود آلرژی‌های فصلی یا محیطی که پیش از عمل نیز وجود داشته‌اند
- استنشاق گرد و غبار یا رایحه‌های تند پس از بازگشت به منزل یا محیط کار
بیشتر بدانید: خشکی بینی بعد از عمل بینی
راهکارهای کنترل عطسه و سرفه بعد از عمل بینی
برای پیشگیری از عطسه و سرفه‌های آزاردهنده، رعایت چند نکته مهم می‌تواند مؤثر باشد:
- تنفس از دهان هنگام عطسه: پزشکان به بیماران توصیه می‌کنند در صورت اجبار به عطسه، دهان را باز نگه دارند تا فشار از بینی خارج نشود.
- پرهیز از تحریک‌کننده‌ها: اجتناب از گرد و غبار، دود سیگار، ادکلن‌های تند و هوای آلوده.
- مرطوب نگه‌داشتن محیط و بینی: استفاده از دستگاه بخور سرد و سرم شست‌وشو برای حفظ رطوبت مخاط بینی.
- مصرف داروهای ضد حساسیت: در صورت داشتن سابقه آلرژی، پزشک ممکن است آنتی‌هیستامین تجویز کند.
- تغذیه سبک و ضد التهاب: مصرف آب زیاد، سبزیجات تازه، زردچوبه، زنجبیل و غذاهای ضد حساسیت در دوران نقاهت مفید است.
چه زمانی عطسه و سرفه بعد عمل بینی می‌توانند خطرناک باشند؟
در اغلب موارد، عطسه یا سرفه ملایم و کنترل‌شده مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما اگر عطسه شدید و مکرر باشد و همراه با علائم زیر بروز کند، نیاز به بررسی پزشکی دارد:
- خونریزی از بینی
- افزایش درد ناگهانی یا ورم بینی بعد از عمل
- احساس جابجایی قالب یا گچ بینی
- تغییر شکل ظاهری بینی نسبت به روزهای قبل
- تب یا ترشح غیرعادی از بینی
در چنین شرایطی باید با پزشک تماس گرفته شود و معاینه انجام گردد.
تاثیر عطسه و سرفه بر نتیجه نهایی جراحی
یکی از نگرانی‌های رایج، این است که عطسه یا سرفه شدید می‌تواند فرم نهایی بینی را خراب کند. به‌طور کلی اگر فشار وارد شده به بینی بالا باشد یا بیمار در هفته‌های اول بدون مراقبت خاص عطسه کند، احتمال آسیب وجود دارد. البته قالب‌های خارجی و پانسمان‌هایی که بعد از عمل استفاده می‌شوند، نقش محافظتی دارند و تا حدی از آسیب جلوگیری می‌کنند.
با این حال، در صورتی که عطسه یا سرفه به‌صورت ناگهانی و بدون باز کردن دهان انجام شود، ممکن است باعث جابجایی غضروف‌ها، خونریزی یا التهاب شدید شود که نه‌تنها دردناک است، بلکه روند بهبود را به تاخیر می‌اندازد.
مراقبت‌های لازم در صورت عطسه یا سرفه ناگهانی
اگر پس از عطسه یا سرفه، فرد احساس ناراحتی یا خونریزی خفیف داشت، اقدامات زیر توصیه می‌شود:
- کمپرس سرد روی بینی یا اطراف آن برای کاهش تورم
- استراحت کافی و پرهیز از خم شدن یا فعالیت بدنی
- افزایش مصرف مایعات برای رقیق شدن ترشحات
- تماس با پزشک در صورت تداوم علائم
همچنین بهتر است بیمار از قرار گرفتن در معرض سرما یا هوای خشک خودداری کند و با مشورت پزشک از داروهای کاهش‌دهنده عطسه یا ضد سرفه استفاده کند.
نقش پزشک در کاهش عطسه و سرفه پس از عمل بینی
یک پزشک ماهر پیش از عمل از شما درباره حساسیت‌ها و مشکلات تنفسی سابقه‌دار سوال خواهد کرد و در صورت نیاز داروهایی برای پیشگیری از عطسه یا سرفه تجویز می‌کند. همچنین نوع مواد استفاده شده در عمل، مانند نخ بخیه یا پانسمان، باید حساسیت‌زا نباشند. در جلسات ویزیت پس از عمل نیز، پیگیری دقیق روند بهبود و پاسخ به علائم غیرعادی، به جلوگیری از بروز عوارض کمک می‌کند.
تجربه بیماران از عطسه و سرفه پس از عمل بینی
اکثر بیمارانی که تحت عمل رینوپلاستی قرار گرفته‌اند، عنوان می‌کنند که تا یک هفته پس از عمل عطسه و سرفه نداشته‌اند یا به‌ندرت با آن مواجه شده‌اند. عده‌ای هم تجربه عطسه شدید در روزهای اول را دارند، اما اگر دهان باز نگه‌داشته شده باشد، مشکلی پیش نیامده است. برخی بیماران اظهار می‌کنند که در صورت وجود حساسیت فصلی، پیشگیری دارویی از سوی پزشک کاملاً موثر بوده است.
جلوگیری از آسیب به بینی هنگام عطسه یا سرفه
- همیشه دهان را هنگام عطسه یا سرفه باز نگه دارید.
- از فین کردن یا تمیز کردن بینی در هفته اول خودداری کنید.
- در صورت خشکی بیش‌ازحد بینی، از سرم نمکی استفاده کنید.
- مصرف داروهای تجویزی را طبق دستور ادامه دهید.
- در محیط مرطوب و دور از گردوغبار استراحت کنید.
- رژیم غذایی ضد التهاب را رعایت کنید تا میزان حساسیت‌ها کاهش یابد.
نتیجه‌گیری
عطسه و سرفه بعد از جراحی بینی اگرچه ممکن است نگران‌کننده به نظر برسند، اما در اغلب موارد با رعایت نکات ایمنی و مراقبتی، می‌توان از بروز آسیب یا عوارض جلوگیری کرد. کلید اصلی در این مسیر، آگاهی، رعایت توصیه‌های پزشکی، و ارتباط مداوم با پزشک است. در صورتی که عطسه یا سرفه شدید دارید یا با علائمی غیرمعمول مواجه شده‌اید، بهتر است سریعاً با جراح خود مشورت کنید تا از هرگونه خطر احتمالی جلوگیری شود.