جای بخیه بعد از عمل بینی یکی از نگرانی‌های رایج میان افرادی است که تصمیم به انجام جراحی زیبایی بینی گرفته‌اند یا در آستانه انجام آن هستند. اگرچه امروزه تکنیک‌های جراحی پلاستیک به گونه‌ای پیشرفت کرده‌اند که جای زخم و اسکارها به حداقل ممکن رسیده، اما هنوز هم دغدغه باقی ماندن رد بخیه برای بسیاری از بیماران وجود دارد.
در این مقاله قصد داریم به بررسی علمی و واقع‌گرایانه درباره جای بخیه پس از عمل بینی، دلایل بروز آن، تفاوت در انواع برش‌ها و بخیه‌ها، روش‌های مراقبتی برای کاهش جای زخم، و راهکارهای درمانی در صورت باقی ماندن اسکار بپردازیم.
چرا جای بخیه بعد از عمل بینی ایجاد می‌شود؟
جراحی بینی معمولاً شامل ایجاد برش‌هایی در پوست برای دسترسی به ساختارهای داخلی بینی است. بسته به تکنیک مورد استفاده توسط بهترین جراح بینی در کرج، این برش‌ها ممکن است در داخل سوراخ بینی یا در قسمت پایه بینی (کلوملا) ایجاد شوند. زمانی که برش در بخش خارجی بینی باشد، پس از بخیه زدن احتمال باقی ماندن رد زخم یا اسکار وجود دارد.
بدن به‌طور طبیعی برای ترمیم بافت بریده‌شده، فرآیند التیام را آغاز می‌کند که شامل التهاب، بازسازی و بازآرایی بافت است. در برخی موارد، این فرآیند به‌درستی پیش می‌رود و اثری از جای بخیه باقی نمی‌ماند، اما گاهی به دلیل عواملی مانند نوع پوست، تکنیک بخیه، عفونت، کشیدگی پوست یا مراقبت نامناسب، جای زخم قابل مشاهده باقی می‌ماند.
تفاوت جای بخیه در جراحی بینی باز و بسته
برای درک بهتر اینکه چرا برخی افراد جای بخیه بیشتری دارند و برخی دیگر نه، باید با دو روش اصلی جراحی بینی آشنا شویم:
- ۱. جراحی بینی بسته (Close Rhinoplasty)
در عمل بینی بسته، تمامی برش‌ها در داخل سوراخ بینی ایجاد می‌شود و هیچ برش خارجی وجود ندارد. بنابراین هیچ ردی از بخیه روی پوست دیده نخواهد شد. این روش برای تغییرات جزئی و بینی‌هایی با ساختار ساده‌تر مناسب است.
- ۲. جراحی بینی باز (Open Rhinoplasty)
در عمل بینی باز ، علاوه بر برش‌های داخلی، یک برش کوچک در ناحیه کلوملا (پوست بین دو سوراخ بینی) زده می‌شود تا جراح دید کامل‌تری نسبت به ساختار داخلی داشته باشد. این روش برای جراحی‌های پیچیده، ترمیمی یا بینی‌های گوشتی کاربرد بیشتری دارد. معمولاً بخیه‌های ایجادشده در این ناحیه با مهارت دوخته می‌شوند و جای آن پس از چند ماه محو می‌گردد، ولی در برخی افراد ممکن است آثار آن باقی بماند.
چه عواملی باعث باقی ماندن جای بخیه می‌شوند؟
باقی ماندن جای بخیه بعد از عمل بینی معمولاً نتیجه مجموعه‌ای از عوامل است که به چند دسته تقسیم می‌شوند:
۱. ویژگی‌های پوست فرد
- پوست‌های ضخیم‌تر یا تیره‌تر ممکن است بیشتر مستعد تشکیل اسکار برجسته باشند.
- در پوست‌های چرب، احتمال التهاب یا جوش زدن در محل بخیه بیشتر است که می‌تواند روند ترمیم را مختل کند.
۲. واکنش بدن به ترمیم زخم
در برخی افراد، بدن به‌جای ترمیم یکنواخت زخم، به‌طور بیش‌ازحد فیبروبلاست‌ها را فعال می‌کند که منجر به ایجاد اسکارهای هایپرتروفیک یا حتی کلوئید می‌شود.
۳. تکنیک بخیه زدن
بخیه‌هایی که خیلی سفت بسته شوند یا زودتر از موعد کشیده شوند، ممکن است موجب کشیدگی پوست و باقی ماندن جای زخم شوند.
۴. مراقبت‌های بعد از عمل
عدم رعایت مراقبت های بعد عمل بینی مانند تمیز نگه داشتن محل بخیه، محافظت از آفتاب و استفاده از کرم‌های ترمیم‌کننده، تأثیر مستقیمی بر ماندگاری جای بخیه دارد.
۵. عفونت یا حساسیت پوستی
عفونت در محل بخیه یا واکنش بدن به نخ بخیه نیز می‌تواند روند ترمیم را پیچیده کرده و به باقی ماندن جای زخم منجر شود.
چگونه می‌توان از باقی ماندن جای بخیه پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از باقی ماندن جای بخیه بعد از عمل بینی، رعایت مجموعه‌ای از نکات علمی و مراقبتی ضروری است. در ادامه مهم‌ترین راهکارها آورده شده است:
۱. انتخاب جراح با تجربه
مهارت جراح در ایجاد برش‌های دقیق و بخیه‌زدن با ظرافت، نقش اصلی در به حداقل رساندن جای بخیه دارد.
۲. استفاده از پمادها و کرم‌های ترمیمی
کرم‌هایی مانند سیلیکون ژل، Contractubex، یا پمادهای حاوی آلانتوئین می‌توانند به نرم شدن زخم و جلوگیری از ایجاد اسکار کمک کنند.
۳. محافظت از نور خورشید
قرار گرفتن در معرض آفتاب می‌تواند جای بخیه را پررنگ‌تر و ماندگارتر کند. استفاده از کرم ضدآفتاب با SPF بالا در محل بخیه (پس از ترمیم اولیه پوست) ضروری است.
۴. عدم دستکاری بخیه‌ها
خارش، کندن یا فشار دادن محل بخیه می‌تواند روند ترمیم را دچار اختلال کرده و منجر به جای زخم شود.
۵. تغذیه مناسب
ویتامین‌هایی مانند C، A و روی (Zinc) به بازسازی پوست کمک می‌کنند و توصیه می‌شود در دوره پس از عمل، از منابع طبیعی آن‌ها در رژیم غذایی استفاده شود.
اگر جای بخیه باقی ماند، چه راهکارهایی برای درمان وجود دارد؟
در صورت باقی ماندن اسکار یا رد بخیه پس از جراحی بینی، جای نگرانی نیست. روش‌های متعددی برای درمان یا کاهش آن وجود دارد:
۱. لیزر درمانی
لیزرهای CO2 یا فرکشنال برای کاهش جای بخیه و صاف کردن سطح پوست مؤثر هستند. جلسات متعدد ممکن است لازم باشد.
۲. تزریق کورتون
برای اسکارهای برجسته یا کلوئیدی، تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی می‌تواند باعث کاهش التهاب و تخت شدن جای زخم شود.
۳. میکرونیدلینگ
روشی است که با تحریک پوست به تولید کلاژن بیشتر، به تدریج بافت اسکار را محو می‌کند. این روش غیرتهاجمی و محبوب است.
۴. جراحی ترمیمی
در موارد شدید، ممکن است نیاز به برداشتن اسکار و بخیه زدن مجدد با تکنیک اصلاحی باشد، البته این کار باید با احتیاط و توسط پزشک متخصص انجام شود.
چه مدت زمانی نیاز است تا جای بخیه محو شود؟
به‌طور معمول، جای بخیه در جراحی باز بینی، در عرض ۳ تا ۶ ماه به‌تدریج محو می‌شود. در برخی موارد ممکن است محو شدن کامل آن تا یک سال نیز طول بکشد. این مدت زمان به عواملی نظیر نوع پوست، سن، سبک زندگی، مراقبت‌های پس از عمل و تکنیک بخیه بستگی دارد.
توصیه‌های نهایی برای مراقبت از جای بخیه بعد عمل بینی
- در هفته‌های اول بعد از جراحی، محل بخیه را با سرم نمکی و گاز استریل تمیز نگه دارید.
- پماد تجویز شده توسط پزشک را طبق دستور استفاده کنید.
- تا حد ممکن از دست زدن به بینی خودداری کنید.
- از مصرف خودسرانه کرم‌ها و داروهای موضعی بپرهیزید.
- با پزشک خود درباره استفاده از لیزر یا درمان‌های ترمیمی مشورت کنید.
- صبور باشید؛ روند ترمیم پوست زمان‌بر است.
نتیجه گیری
جای بخیه بعد از عمل بینی اگرچه ممکن است در ابتدا واضح و نگران‌کننده به نظر برسد، اما در اغلب موارد با گذشت زمان و رعایت مراقبت‌های لازم، به‌تدریج محو می‌شود یا به حدی کم‌رنگ می‌شود که قابل تشخیص نیست. با انتخاب جراح با‌تجربه، پیروی از دستورات پزشکی، و در صورت لزوم استفاده از روش‌های درمانی مانند لیزر یا میکرونیدلینگ، می‌توان از باقی ماندن اسکار جلوگیری کرد یا آن را به حداقل رساند.